Volgens de meeste gegevens in literatuur over ijsvogels ligt het gewicht van een volwassen ijsvogel tussen de 35 en 45 gram. Met een zelf ontwikkeld systeem om de ijsvogels continue te meten wanneer ze plaatsnemen op een tak, kwam ik er achter dat het werkelijke gewicht veel hoger blijkt te liggen. Gemiddeld weegt een ijsvogel tot wel 10 gram meer. Normaal gesproken worden ijsvogels vrijwel alleen gewogen tijdens het ringen, ze worden dan veelal in het broedseizoen gevangen, geringd en gewogen.
Medio 2018 kon ik een droom verwezenlijken en kocht ik een huisje aan een grote plas. Na wat noodzakelijke werkzaamheden begon ik al snel met de aanleg van een vijver. Binnen enkele dagen kwam een eerste ijsvogel, een vrouwtje, de nieuwe vijver (en de inhoud) inspecteren. Ze werd snel een dagelijkse bezoeker. Om het bezoek van de eventueel verschillende ijsvogels te kunnen monitoren, besloot ik een oud plan te verwezenlijken, een elektronisch weegelement waarmee het gewicht van de vogel op een tak kan worden gewogen. Tevens wordt een digitale spiegelreflexcamera ontspannen, zodat er ook duidelijke foto’s van de ijsvogels gekoppeld kunnen worden aan het gewicht.

Na verschillende prototypes en ontwikkelingsproblemen was het uiteindelijke resultaat zeer bevredigend; de resultaten van het wegen waren erg betrouwbaar, softwarematig wordt er bijvoorbeeld gekeken of de ijsvogel stil zit, waarna een gemiddelde volgt van vier metingen binnen een halve seconde. Dit gebeurt volledig automatisch wanneer de ijsvogel plaats neemt tak die geklemd is aan het systeen, boven het water. De ijsvogel merkt hier uiteraard zelf niets van, deze hoeft niet te worden gevangen. Elke 10 seconden wordt een meting geregistreerd, waarna deze metingen ook nog worden gemiddeld.

Rond de kerstdagen van 2018 was ik in staat veel informatie te verzamelen, het vrouwtje kwam steevast in de ochtendschemering vanaf haar slaapplaats een visje eten, ook in de avondschemering at ze nog even haar buik vol. Na deze gegevens te hebben geanalyseerd, kwamen er erg interessante zaken ‘boven water’. Onderstaande tabel geeft haar gewicht weer gedurende de dag:

– gem. gewicht in de ochtend:	43,23 gram
– gem. gewicht gedurende de dag:	47,15 gram
– gem. gewicht voor de nacht:	51,32 gram
– gem. gewicht per gevangen vis:	3,89 gram

Uit de gegevens kon ik tevens concluderen dat het gemiddelde gewicht wat per uur werd ‘verbruikt’ (verbrandde energie, ontlasting, braakballen) op 3,31 gram lag. Dit was in een rustige periode, er waren niet veel vliegbewegingen, geen baltsgedrag of territoriumruzies. Dit betekent dat een ijsvogel gemiddeld per dag elk uur een visje moet eten, wat nog oploopt wanneer er meer vliegbewegingen zijn, het zal dalen wanneer de temperatuur buiten hoger wordt.

Na 5 januari zag ik dit vrouwtje van de ene op de andere dag niet meer, een week was er helemaal geen ijsvogel te zien. Gelukkig werd haar plaats ingenomen door een mannetje, welke op 13 januari voor het eerst weer te zien was, eerder was hij een sporadische bezoeker. Sinds die dag kwam hij vrijwel dagelijks de vijver bezoeken, wat minder consequent wat betreft tijden, meestal gedurende de middag. De metingen waren daarom niet zo veelzeggend als die van het vrouwtje, maar er kwamen toch enkele leuke resultaten uit.

– gem. gewicht in de ochtend:	40,41 gram
– gem. gewicht gedurende de dag:	46,55 gram
– gem. gewicht voor de nacht:	49,88 gram
– hoogste gemeten gewicht gedurende de dag (14:12 uur):	54,35 gram
– laagste gemeten gewicht gedurende de dag (11:13 uur):	38,20 gram

In de eerste nachten dat het mannetje aanwezig was, kon ik hem in de avond en ochtend meten, vooral bij een koude nacht verloor hij veel lichaamsgewicht:

Bij een nachttemperatuur van -6:	van 51,46 naar 39,88 gram (een verlies van 11,58 gram)
Bij een nachttemperatuur van -1:	van 53,10 naar 38,92 gram (een verlies van 14,18 gram)

Meestal werden er tijdens een bezoek redelijk snel na elkaar 2 visjes gegeten, een keer nam ik waar dat er drie vissen gegeten werden binnen 10 minuten, met een totaal gewicht van 10,4 gram, zijn gewicht ging van 40,70 naar 51,10 gram (14:06 uur). Als we dit in verhouding zouden zien tot een volwassen man van 80 kg, dan zou deze een maaltijd van 20 kg moeten nuttigen in 10 minuten tijd.

Hieruit blijkt wel dat de ijsvogel een erg snelle stofwisseling heeft en zeker in de winter erg kwetsbaar is. Wanneer er bijvoorbeeld in de ochtend niet snel een vis gevangen kan worden en de vogel lange afstanden moet vliegen om aan voedsel te komen, zal zijn toestand snel achteruit gaan.

In de toekomst probeer ik nog meer gegevens te verzamelen, zo zijn er nog wel wat vragen, wellicht zijn er lezers die over de volgende informatie beschikken?

– het gewicht van ijsvogels die in de winter zijn omgekomen
– het gewicht van geringde ijsvogels